Een ruimtehouder is een orthodontisch apparaat dat wordt gebruikt om de ruimte van een verloren melktand open te houden totdat de blijvende tand doorkomt. Het voorkomt dat de aangrenzende tanden in de lege ruimte schuiven, waardoor er voldoende plek blijft voor de nieuwe tand om op de juiste plek te groeien. Ruimtehouders worden vooral toegepast bij kinderen die een melktand te vroeg hebben verloren door tandbederf, een ongeluk of andere oorzaken, omdat een te kleine ruimte later kan leiden tot scheefstand of verkeerde tandposities.
Ruimtehouders zijn er in verschillende soorten en maten, afhankelijk van de locatie van de verloren tand en de leeftijd van het kind. Een uitneembare variant lijkt op een kleine beugelplaat en kan door het kind zelf worden verwijderd tijdens het poetsen of bij bepaalde maaltijden. Een vaste ruimtehouder wordt aan de tanden bevestigd met een metalen draadje en blijft continu op zijn plek, zodat de ruimte altijd behouden blijft. Het apparaat wordt zorgvuldig op maat gemaakt door de orthodontist om zowel effectief als comfortabel te zijn, zodat het kind er zonder problemen mee kan praten en eten.
Het correct schoonhouden van een ruimtehouder is belangrijk om tandplak, verkleuringen en irritatie van het tandvlees te voorkomen. Bij uitneembare apparaten kan dit eenvoudig met een zachte tandenborstel en lauwwarm water. Vaste ruimtehouders vereisen regelmatig poetsen rondom het draadje en soms het gebruik van een interdentale borstel of flosdraad om de tanden goed schoon te houden. Regelmatige controles bij de orthodontist zijn essentieel om te controleren of het apparaat goed blijft passen en de ruimte effectief wordt behouden totdat de blijvende tand doorkomt. Een ruimtehouder is een eenvoudige, maar zeer effectieve manier om scheefstand van tanden te voorkomen, een gezonde gebitsontwikkeling te ondersteunen en een rechte en functionele tandboog te behouden.