De ontwikkeling van een kind verandert razendsnel, vooral tijdens groeispurten. Ook de kaken groeien in deze belangrijke periodes, en precies dát moment speelt een enorme rol bij een succesvolle orthodontische behandeling. Waarom starten orthodontisten soms het liefst vroeg? En waarom kan uitstel soms betekenen dat een behandeling minder effectief of zelfs lastiger wordt? In dit artikel leggen we uit hoe groeispurten de orthodontie beïnvloeden en waarom de juiste timing belangrijk is voor een gezond gebit én zelfvertrouwen.
De rol van kaakgroei in orthodontische behandelingen
Wat bedoelen we met kaakgroei?
Kaakgroei verwijst naar het natuurlijke proces waarin de boven- en onderkaak van een kind zich ontwikkelen. Dit gebeurt niet gelijkmatig. Vaak zien we piekmomenten, de zogenaamde groeispurten. Die kunnen invloed hebben op hoe tanden en kiezen in de kaak staan en hoe het gezicht zich vormt.
Waarom is timing zo belangrijk?
Tijdens groeispurten zijn de kaken flexibel. Dit betekent dat ze gemakkelijker te beïnvloeden zijn met orthodontische hulpmiddelen zoals een beugel. Als je wacht tot de groei grotendeels voorbij is, worden de botten harder en stijver. Hierdoor wordt het moeilijker om bepaalde correcties uit te voeren, en zijn behandelingen soms langer of intensiever nodig.
Groeispurten en hun effect op het gebit
Wanneer vinden groeispurten plaats?
De belangrijkste groeispurt vindt plaats rondom de puberteit. Gemiddeld begint deze groeispurt bij meisjes tussen 10 en 12 jaar, en bij jongens tussen 12 en 14 jaar. Natuurlijk is dit per kind verschillend, maar het geeft orthodontisten wel een belangrijk venster om behandelingen te plannen.
Wat gebeurt er met de kaken tijdens een groeispurt?
- Versneld botgroei: De kaakbotten worden tijdelijk sneller langer en breder.
- Verandering van de gebitsboog: Tanden krijgen meer of juist minder ruimte.
- Ideaal moment voor bepaalde ingrepen: Bijvoorbeeld het corrigeren van een overbeet of onderbeet.
Een veelvoorkomend voorbeeld is de activatorbeugel, die optimaal werkt als het kaakbot nog groeit. Na de puberteit is deze mogelijkheid vaak voorbij en zijn er ingrijpendere methodes nodig.
Waarom werkt orthodontie bij kinderen vaak beter dan bij volwassenen?
Orthodontie is bij kinderen meestal effectiever omdat hun kaken, tanden en weefsels zich nog aan het ontwikkelen zijn. Dit levert voordelen op zoals:
- Sneller resultaat: De aanpassingen gebeuren tijdens de natuurlijke groeiprocessen.
- Meer mogelijkheden: Verschillende kaakafwijkingen kunnen alleen in de jeugd goed gecorrigeerd worden.
- Minder kans op terugval: Omdat de groei nog doorgaat, wennen tanden en kaken beter aan hun nieuwe positie.
Voor volwassenen betekent een beugel vooral het verschuiven van tanden in een volgroeide, harde kaak. Complexere afwijkingen zijn dan lastiger te behandelen zonder chirurgische ingrepen.
Praktische voorbeelden van het belang van timing
Overbeet corrigeren
Een veelvoorkomende afwijking is een overbeet, waarbij de bovenkaak ver voor de onderkaak staat. Bij kinderen kan een beugel zoals de activator of de blokbeugel de groei van de onderkaak stimuleren, zodat de beet zich corrigeert. Voor volwassenen is vaak een kaakoperatie nodig naast een beugel, omdat de kaakgroei al voltooid is.
Kruisbeet behandelen
Een kruisbeet ontstaat als de onderkaak schuin of scheef onder de bovenkaak staat. Door op jonge leeftijd een verbredingsbeugel te gebruiken, kan de bovenkaak bij kinderen nog eenvoudig worden verbreed. Bij volwassenen is dit vaak niet meer mogelijk zonder chirurgische ondersteuning.
Open beet sluiten
Met een open beet raakt het gebit niet goed op elkaar. Vroege correctie (voor of tijdens de puberteit) scoort veel hogere succeskansen dan een behandeling op latere leeftijd. Dit komt doordat kinderschedels nog makkelijk te vormen zijn.
Wat betekent dit concreet voor ouders en orthodontisten?
Voor ouders is het belangrijk hun kind tijdig te laten beoordelen door een orthodontist, bij voorkeur rond de leeftijd van 8 jaar. De orthodontist kan inschatten wanneer een behandeling het beste kan starten, afhankelijk van de groei en de stand van de kaken. Soms kiest de ortho voor een ‘wachtbeleid’ en wordt de groei een tijdje gevolgd, zodat de behandeling op het juiste moment kan starten voor maximaal resultaat.
Voor orthodontisten is het zaak om goed te plannen. Door de groeifases van het kind nauwlettend te volgen, kan de behandeling worden afgestemd op het ideale venster. Het draait om samenwerking, duidelijke communicatie en regelmatig contact.
Welke rol spelen genetica en leefstijl?
Hoewel de meeste kinderen een vergelijkbaar groeipatroon hebben, kunnen erfelijke factoren en leefstijl het verloop beïnvloeden. Bijvoorbeeld duimzuigen of langdurig speengebruik kunnen de kaakontwikkeling verstoren. Het is daarom belangrijk om naast de timing van de behandeling, ook aandacht te besteden aan gewoontes die de groei kunnen sturen of afremmen.
Wat als je de timing hebt gemist?
Het is nooit ‘te laat’ voor orthodontie, maar het kan zijn dat bij volwassenen het behandeltraject langer duurt en minder mogelijkheden biedt. Orthodontie voor volwassenen werkt vooral goed voor rechte tanden, maar structurele kaakcorrecties worden complexer. Informeer altijd bij een orthodontist wat er mogelijk is; een goed functionerend en mooi gebit is op iedere leeftijd belangrijk.
Tips en aandachtspunten voor ouders
- Plan op tijd een eerste consult voor je kind
- Ben alert op signalen als scheefstand of een afwijkende beet
- Volg adviezen over mondgewoontes goed op
- Stel vragen over de groeifase tijdens het consult
Verder kijken dan de beugel het belang van samenwerking en kennisdeling
Timing speelt een belangrijke rol bij orthodontie, vooral bij de groei van de kaken van kinderen. Door goed samen te werken en op het juiste moment te starten, kunnen ouders en orthodontisten samen het verschil maken tussen een kleine aanpassing en een grotere behandeling later. Bij onze ortho in Nijmegen kunnen wij je hierbij helpen. Neem gerust contact met ons op voor meer informatie of om een eerste gesprek te plannen. Zo zorgen we samen voor een mooie en gezonde lach!
